امروزه ناباروری در زنان به یک مشکل شایع تبدیل شده است که یکی از دلایل اصلی آن کمبود ریزمغذی‌ها در بدن است. برای بهبود باروری، مصرف مکمل‌ها و مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها، املاح و مواد معدنی ضروری است. این مواد مغذی نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی، تخمک‌گذاری، تقویت رحم و تنظیم چرخه قاعدگی دارند. در صورتی که ناباروری ناشی از کمبود ریزمغذی‌ها باشد، تغذیه مناسب و مصرف مکمل‌های تقویت کننده می‌تواند به درمان آن کمک کند.

باروری و عوامل مؤثر بر آن

باروری یکی از جنبه‌های مهم زندگی است و بسیاری از زوج‌ها تمایل به داشتن فرزند دارند.باروری تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله سبک زندگی، تغذیه، استرس و بیماری‌ها قرار دارد. برای باروری موفق، عواملی مانند چرخه قاعدگی منظم، عملکرد تیروئید، تولید انرژی سلولی، سیستم ایمنی سالم، کیفیت تخمک و اسپرم و آماده‌سازی رحم اهمیت دارند. کیفیت تخمک در زنان عامل کلیدی در باروری است و با بهبود سبک زندگی و تغذیه مناسب می‌توان به بهبود آن کمک کرد. مصرف مکمل‌های غذایی حاوی ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها نیز می‌تواند به تقویت باروری و افزایش شانس بارداری در زنان مؤثر باشد.

مکمل‌های باروری چیست؟

مکمل‌های باروری محصولاتی هستند که حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، آمینو اسیدها و سایر ترکیبات مغذی هستند و به منظور تقویت اسپرم در مردان و تخمک در زنان و در نتیجه افزایش شانس باروری تولید می‌شوند. این مکمل‌ها به اشکال مختلفی مانند قرص، کپسول یا پودر در دسترس هستند و معمولاً به صورت روزانه مصرف می‌شوند. از جمله نام‌های رایج این محصولات می‌توان به قرص بهبود اسپرم، قرص تقویت باروری مردان و کپسول تقویت اسپرم اشاره کرد. با این حال، مصرف هرگونه مکمل باید با نظر پزشک انجام شود.

روش‌های ارزیابی کیفیت تخمک

روش‌های مختلفی برای ارزیابی کیفیت و کمیت تخمک وجود دارد که شامل سونوگرافی (برای بررسی ذخیره تخمدان)، آزمایش هورمون آنتی مولرین (AMH) (برای تخمین ذخیره تخمدان)، آزمایش هورمون محرک فولیکول (FSH) (برای بررسی کاهش ذخیره تخمدان) و بازیابی تخمک در طی IVF (برای ارزیابی کیفیت تخمک توسط جنین شناس) می‌شوند.

چگونه می‎توان کیفیت و کمیت تخمک را بهبود بخشید؟

بهبود کیفیت و کمیت تخمک یک فرآیند پیچیده است که شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی و مداخلات پزشکی می‌شود. در اینجا به چند روش اشاره می‌کنیم که به افزایش شانس شما برای داشتن تخمک سالم کمک می‌کند:

رژیم غذایی سالم

• مصرف بیشتر سبزیجات و میوه‌ها: این مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند و به مبارزه با رادیکال‌های آزاد و محافظت از تخمک‌ها در برابر آسیب کمک می‌کنند.
• مصرف چربی‌های غیراشباع: چربی‌های غیراشباع مانند امگا ۳ باعث افزایش تعادل هورمونی، حمایت از تخمک‌گذاری و رشد و بلوغ تخمک می‌شوند.
• مصرف متعادل کربوهیدرات‌ها: کربوهیدرات‌ها انرژی مورد نیاز برای تخمک‌گذاری را تامین می‌کنند. با این حال، مصرف بیش از حد کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده باعث افزایش وزن و کاهش خون‌رسانی به تخمدان‌ها، اختلال در فرآیند تخمک‌گذاری و تشدید علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود خانم‌ها مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مانند نان سفید را به حداقل برسانند و قبل از بارداری غلات کامل را جایگزین آن‌ها کنند.
• کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده، فست فودها، کنسروها، شیرینی‌ها و کافئین: این مواد غذایی می‌توانند عملکرد تخمدان را مختل کرده و کیفیت تخمک را کاهش دهند.

ورزش منظم

• افزایش خون‌رسانی به تخمدان‌ها و رحم: فعالیت بدنی و ورزش منظم باعث افزایش خون‌رسانی به تخمدان‌ها و رحم و بهبود کیفیت تخمک می‌شود.
• تعادل هورمون‌ها: ورزش منظم به تعادل هورمون‌ها کمک می‌کند تا وزن متعادلی داشته باشید و روند تخمک‌گذاری را بهبود ببخشند.
• ورزش سبک و ملایم: ورزش سبک و ملایم به افزایش باروری زنان کمک می‌کند، اما ورزش سنگین خطر قطع تخمک‌گذاری و ناباروری را در زنان به همراه دارد.

مدیریت استرس

• کاهش ترشح هورمون‌های استرس: استرس باعث ترشح هورمون‌هایی در بدن می‌شود که فرآیند تخمک‌گذاری را مختل می‌کند و مانع از تولید تخمک‌های باکیفیت می‌شود.
• حفظ آرامش و تفکر مثبت: حفظ حس آرامش و پرورش تفکر مثبت می‌تواند احتمال بارداری را در زنان افزایش دهد.

داشتن خواب کافی

• تنظیم هورمون‌های تولید مثل: خواب کافی برای سلامت باروری ضروری است، زیرا باعث ترشح هورمون‌های لازم برای تولید مثل می‌شود.
• افزایش سلامت و کیفیت تخمک‌ها: این استراحت حیاتی نه تنها سلامت و کیفیت تخمک‌ها را افزایش می‌دهد، بلکه باعث آرامش و مدیریت مؤثر استرس نیز می‌شود.

ترک سیگار و الکل

• حفظ تعادل هورمون‌ها: مطالعات نشان می‌دهد که مصرف الکل می‌تواند تعادل هورمون‌ها را به هم بزند و تخمک‌گذاری را مختل کند.
• جلوگیری از آسیب به DNA تخمک: مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث آسیب به DNA تخمک و افزایش تعداد تخمک‌های غیرطبیعی می‌شود.
• توصیه به ترک دخانیات و الکل: توصیه می‌شود قبل از اقدام به بارداری از استعمال دخانیات و نوشیدن الکل خودداری کنید.

مصرف مکمل‌ها

• تامین مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری: مکمل تقویت تخمک می‌تواند با ارائه مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های ضروری از رشد و بلوغ تخمک سالم پشتیبانی کنند.
• تقویت جریان خون در اندام‌های تولید مثلی: این مکمل‌ها جریان خون را در اندام‌های تولید مثلی تقویت می‌کنند.
• محافظت از تخمدان‌ها در برابر استرس اکسیداتیو: این مکمل‌ها تخمدان‌ها را در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می‌کنند و در نتیجه به بهبود کیفیت و کمیت تخمک کمک می‌کنند.
• تنظیم سطوح هورمونی: یافته‌های تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف منظم ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها نقش کلیدی در تنظیم سطوح هورمونی، بهبود سلامت تخمک و افزایش احتمال بارداری موفق دارد.

ویتامین‌ها و مواد معدنی موثر بر تقویت تخمک

ویتامین‌ها و مواد معدنی نقش مهمی در بهبود سلامت و کیفیت تخمک دارند. آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین‌های A، C و E از تخمک‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. اسیدهای چرب امگا ۳ به تنظیم هورمون‌ها و بهبود عملکرد تخمدان‌ها کمک می‌کنند. فولات برای سنتز DNA تخمک ضروری است. ویتامین D در تنظیم هورمون‌ها و بهبود تخمک‌گذاری نقش دارد. ویتامین‌های گروه B به تعادل هورمون‌ها و متابولیسم سلولی تخمک کمک می‌کنند. آهن برای اکسیژن‌رسانی به تخمدان‌ها و بهبود عملکرد آنها لازم است. روی به بلوغ و بهبود کیفیت تخمک‌ها کمک می‌کند و کوآنزیم Q10 به تقسیم سلولی تخمک و تامین انرژی آن کمک می‌کند.

درمان ناباروری با تلقیح درون رحمی (IUI)

تلقیح درون رحمی (IUI) یک روش درمانی پیشرفته برای ناباروری است که در آن اسپرم‌های آماده شده به طور مستقیم به رحم زن منتقل می‌شوند. این روش معمولاً برای ناباروری خفیف مردانه یا ناباروری با علت نامشخص استفاده می‌شود و گاهی اوقات با داروهای تحریک تخمک‌گذاری همراه است.

درمان نازایی با فناوری کمک باروری (ART)؛ IVF یا ای وی اف

فناوری کمک باروری (ART) شامل تمام درمان‌های باروری است که در آن‌ها تخمک یا جنین در خارج از بدن مدیریت می‌شود. لقاح آزمایشگاهی (IVF) رایج‌ترین نوع ART است که در آن تخمک و اسپرم در آزمایشگاه ترکیب می‌شوند و پس از چند روز جنین به رحم زن منتقل می‌شود. تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) نوعی از IVF است که برای ناباروری مردانه استفاده می‌شود. انتقال زیگوت به لوله فالوپ (ZIFT) و انتقال گامت به لوله فالوپ (GIFT) از دیگر روش‌های ART هستند. در برخی موارد از تخمک اهدایی، اسپرم اهدایی یا جنین اهدایی استفاده می‌شود و رحم اجاره‌ای نیز گزینه دیگری برای زنانی است که رحم ندارند یا به دلایل پزشکی نمی‌توانند باردار شوند. ART پرهزینه و وقت‌گیر است، اما می‌تواند به زوج‌هایی که با روش‌های دیگر نمی‌توانند باردار شوند، کمک کند.

درمان نازایی با جراحی

جراحی لاپاروسکوپی یکی از روش‌های جدید درمان ناباروری است که در آن پزشک با ایجاد چند سوراخ کوچک در شکم، لوله‌های فالوپ، رحم و تخمدان‌ها را بررسی می‌کند. گاهی جراحی‌های باز شکمی برای درمان چسبندگی‌ها یا برداشتن کیست‌ها لازم می‌شود.

درمان ناباروری با کمک لیزردرمانی کم توان یا سطح پایین (LLLT)

لیزردرمانی کم توان یا سطح پایین (LLLT) یک روش جدید برای درمان ناباروری است که می‌تواند به تحریک و افزایش جریان خون در اندام‌های تناسلی کمک کند. این روش به ویژه برای زنان مسن که ممکن است از کاهش کیفیت تخمک ناشی از سن رنج ببرند، مؤثر است و همچنین می‌تواند برای درمان ناباروری مردان استفاده شود.

درمان نازایی با گیاهان دارویی و درمان نازایی خانگی

برخی معتقدند که می‌توان با روش‌های گیاهی نیز ناباروری را درمان کرد. طب سنتی می‌تواند در درمان و پیشگیری از انواع بیماری‌ها مؤثر باشد. برخی از گیاهان دارویی که ممکن است در درمان ناباروری مفید باشند عبارتند از: زنجبیل، دارچین، سیاه دانه و عسل. یوگا نیز می‌تواند به کاهش استرس و بهبود باروری کمک کند.

در این بخش، به بررسی روش‌های بهبود باروری در زنان و مردان به صورت تخصصی می‌پردازیم.

تقویت باروری زنان

مصرف مکمل‌های تقویت باروری زنان که حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند، می‌تواند به افزایش احتمال بارداری، بهبود سلامت سیستم تولید مثل، تنظیم هورمون‌ها و تقویت تخمدان‌ها کمک کند. این مکمل‌ها در کنار سایر روش‌های پزشکی می‌توانند برای بهبود باروری زنان مؤثر باشند.

عوامل شایع نازایی و بهبود باروری بانوان از طریق مکمل گیاهی

ناباروری در بانوان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تخمدان پلی کیستیک، اندومتریوز و نارسایی فاز لوتئال باشد. تشخیص دقیق این عوامل توسط پزشک ضروری است و پس از آن می‌توان درمان‌های مناسب را آغاز کرد. در کنار درمان‌های پزشکی، برخی مکمل‌های گیاهی نیز می‌توانند در بهبود باروری مؤثر باشند، اما مصرف آنها باید با مشورت پزشک صورت گیرد.

تاثیر مکمل های گیاهی در درمان ناباروری بانوان

مصرف مکمل‌های گیاهی به عنوان یک روش غیرتهاجمی برای بهبود باروری در بانوان شناخته شده است. این مکمل‌ها با تأمین ریزمغذی‌های مورد نیاز بدن، تقویت سیستم ایمنی و خنثی کردن اثر رادیکال‌های آزاد، به رفع عوامل مؤثر در ناباروری کمک می‌کنند. ترکیبات گیاهی موجود در این مکمل‌ها مانند ویتکس آگنوس، شبدر قرمز، جینسینگ سیبری و جینکو بیلوبا، تعادل هورمون‌های زنانه را تنظیم کرده و در بهبود تخمک‌گذاری و رشد بافت اندومتر نقش دارند. بنابراین، مکمل‌های گیاهی می‌توانند گزینه مناسبی برای تقویت سیستم باروری بانوان باشند.

نقش ریزمغذی ها در بهبود باروری بانوان

ناباروری در بانوان اغلب به دلیل ضعف عمومی بدن و کمبود ریزمغذی‌ها مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی رخ می‌دهد. مصرف مکمل‌های مخصوص بارداری که توسط پزشک توصیه می‌شوند، می‌تواند این کمبودها را جبران کرده و به تقویت و بهبود سلامت بدن بانوان و در نتیجه افزایش شانس باروری کمک کند.

قیمت قرص‌های بهبود باروری در داروخانه‌ها به عوامل مختلفی از جمله نوع و کیفیت ترکیبات، شرکت تولیدکننده (ایرانی یا وارداتی) و برند آن بستگی دارد. قیمت‌گذاری این مکمل‌ها توسط کمیسیون قیمت‌گذاری سندیکای تولیدکنندگان مکمل‌ها و تحت نظارت سازمان غذا و دارو انجام می‌شود. هزینه‌های توزیع و پخش نیز بر قیمت نهایی محصول تأثیرگذارند. بنابراین، قیمت این قرص‌ها در داروخانه‌ها می‌تواند متفاوت باشد و بهتر است قبل از خرید، اطلاعات دقیق‌تری را از داروخانه یا به صورت آنلاین کسب کنید.

سوالات پرتکرار

1.چگونه می‌توان کیفیت تخمک‌ها را بهبود بخشید؟

تغذیه سالم، ورزش منظم، مدیریت استرس، خواب کافی و ترک سیگار و الکل می‌تواند به بهبود کیفیت تخمک‌ها کمک کند.

2.آیا مصرف مکمل‌های غذایی برای بهبود باروری مفید است؟

برخی از مکمل‌های غذایی مانند اسید فولیک، ویتامین D و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند به بهبود باروری کمک کنند، اما مصرف آنها باید با مشورت پزشک باشد.

3. چه بیماری‌هایی می‌توانند باعث ناباروری در زنان شوند؟

برخی از بیماری‌ها مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اندومتریوز و فیبروم رحم می‌توانند باعث ناباروری در زنان شوند.